Dok jednima ne omrkne, drugima ne osvane.
Sahara nakon padavina sve zelenija
U pustinji Sahara nema mnogo zelenila, ali poslije neobičnog priliva kiše, iz svemira se može vidjeti kako se zelenilo uvlači u dijelove jednog od najsušnijih mjesta na svijetu.
Sateliti su nedavno snimili biljni svijet koji buja u djelovima tipično sušne južne Sahare, pošto su se olujne kiše pojavile kada im vrijeme nije. To je takođe izazvalo katastrofalne poplave. Naučnici kažu da zagrivanje planete zbog zagađenja fosilnim gorivima čini da i jedno i drugo postane uobičajeno.
Padavine sjeverno od ekvatora u Africi se obično povećavaju od jula do septembra kada se aktivira i zapadnoafrički monsun.
Fenomen je obilježen povećanjem olujnog nevremena koje nastaje kada se vlažan, tropski vazduh iz blizine ekvatora susreće sa vrelim, suvim vazduhom sa sjevernog dijela kontinenta. Centar ovog olujnog vremena – poznatog kao Intertropska zona konvergencije – pomjera se sjeverno od ekvatora u ljetnim mjesecima severne hemisfere. Veliki dio pada južno od ekvatora tokom toplih mjeseci južne hemisfere.
Ali već negde od sredine jula, ova zona se pomjerila dalje na sjever nego što bi obično trebalo, šaljući oluje u južnu Saharu, uključujući dijelove Nigera, Čada, Sudana, pa čak i na severu do Libije, prema podacima Centra za predviđanje klime Nacionalne agencije za okeane i atmosferu (NOAA).
Posljedica je da su ovi dijelovi pustinje Sahare od dva do više od šest puta vlažniji nego što bi trebalo da budu.
Postoje dva moguća uzroka za ovo čudno pomjeranje na sjever, kaže Karsten Hauštajn, istraživač klime sa Univerziteta u Lajpcigu u Njemačkoj.
Prelazak iz El Ninja u La Ninju uticao je na to koliko se ova zona pomjerila na sjever ovog ljeta, kaže Hauštajn. El Ninjo – prirodni klimatski obrazac topliji od prosječnih temperatura okeana u ekvatorijalnom Pacifiku – obično dovodi do sušnijih od normalnih uslova u vlažnim dijelovima zapadne i centralne Afrike. La Ninja može imati suprotan efekat.
Drugi značajan faktor je zagrijavanje planete.
„Zona intertropske konvergencije, koja je razlog za ozelenjavanje (Afrike), pomjera se sjevernije što planeta postaje toplija“, objašnjava Hauštajn. „Barem, to je nešto na šta većina modela ukazuje.“Studija objavljena u časopisu Nejčer u junu ove godine otkrila je da bi se dalje pomjeranje prema sjeveru u ovoj zoni moglo dešavati češće u narednih nekoliko decenija kako se nivoi ugljen-dioksida – nusproizvoda zagađenja fosilnim gorivima – povećavaju i planeta se zagrijava.
Mračne prognoze
Ova promjena ne samo što je proizvela posljedicu da pustinja ozeleni, već je poremetila sezonu uragana na Atlantiku i imala je velike posljedice u posljednjih nekoliko mjeseci na nekoliko afričkih zemalja.
Zemlje koje bi trebalo da imaju više padavina postaju sve sušnije kako se oluje pomjeraju na sjever. Dijelovi Nigerije i Kameruna obično imaju padavina najmanje 50 do 70 kubnih centimetara od jula do septembra, ali je od sredine jula palo samo između 50 i 80 odsto od uobičajene količine, prema podacima Centra za predviđanje klime.
Dalje na sjeveru, u tipično suvljim oblastima, uključujući dijelove Nigera, Čada, Sudana, Libije i južnog Egipta, palo je 400 odsto više od uobičajene količine kiše od sredine jula, prema podacima istog Centra.
Na primjer, sjeverni dio Čada, koji je dio pustinje Sahare, obično padne samo do 2,5 kubnih centimetara kiše od sredine jula do početka septembra. Ali u istom vremenskom okviru ove godine, prema podacima Centra, palo je od 8 do 30 kubnih centimetara.
Ova prevelika količina padavina izazvala je razorne poplave u Čadu. Skoro jedan i po milion ljudi je pogođeno, a najmanje 340 je poginulo u poplavama u zemlji ovog ljeta, navodi se u izvještaju Ujedinjenih nacija.
U strašnim poplavama je takođe poginulo više od 220 ljudi i raseljeno stotine hiljada u Nigeriji, uglavnom u tipično suvljem sjevernom dijelu zemlje.
Smrtonosne poplave su potresle i Sudan krajem avgusta, ubivši najmanje 132 osobe i uništivši više od 12.000 domova.
Poplave poput ovih vjerovatno imaju naznake klimatskih promjena, napominje Hauštajn, koji radi na istraživanju u kojoj mjeri su klimatske promjene uticale na određeni vremenske prilike.
Kako se planeta zagrijava, moći će da zadrži više vlage, objašnjava naučnik. To bi moglo dovesti do vlažnijih monsuna i razornijih poplava poput ovih koje su bile ove sezone.
